همه چیز درباره “آتروفی واژن” از علت تا درمان

آتروفی واژینال التهاب، خشکی و باریک شدن دیوارة واژن است. این اختلال همچنین تحت عنوان واژینیت آتروفیک نیز شناخته می شود که درمان و علل های متعددی دارد.

آتروفی واژن چیست وچه علائمی دارد

بعد از دوره یائسگی در خانم ها، به دلیل کاهش هورمون استروژن، تغییراتی در ساختار و عملکرد واژن ایجاد می شود. رطوبت و ضخامت موکوس محافظت کننده واژن کاهش پیدا می کند و این موضوع، باعث کاهش لغزندگی و تغییراتی در واژن می شود که به این حالت آتروفی واژن می گویند . در این مقاله با علت ، علائم و درمان آتروفی واژن آشنا شوید.

با علل و درمان آتروفی واژن آشنا شوید

آتروفی واژن چیست؟ Vaginal atrophy

آتروفی واژن ( مهبل ) عبارت است از التهاب واژن که، بدلیل نازک شدن و کوچک شدن ( جمع شدن ) بافت های جدار واژن و همچنین کاهش روانکاری و لغزندگی واژن، بخاطر کاهش میزان هورمون استروژن، در زنان روی می دهد .

شایع ترین علت آتروفی واژن، کاهش استروژن است که به طور طبیعی در طول یائسگی، و به طور فزاینده در دوران پس از یائسگی اتفاق می افتد، با این حال این بیماری می تواند در شرایط دیگری نیز که زنان با کاهش میزان هورمون استروژن مواجه می شوند ، اتفاق بیافتد. مانند تغذیه کودک با شیر مادر و استفاده از داروها یی که موجب کاهش استروژن می شوند .

علائم آتروفی واژن

سندرم تناسلی ادرار یائسگی (GSM) متوسط تا شدید ممکن است علائم و نشانه واژنی و ادراری زیر را در برداشته باشد :

• خشکی واژن
• سوزش واژن
• ترشح از مهبل
• خارش
• سوزش ادراری
• احساس فوریت در ادرار کردن
• ابتلا مکرر به عفونت دستگاه ادراری
• بی اختیاری ادرار
• خونریزی کم پس از مقاربت
• احساس درد در طول رابطه جنسی
• کاهش نرمی مهبل در طول فعالیت جنسی
• کوتاه و محکم شدن کانال واژن

همه چیز درباره آتروفی واژن

علل ابتلا به آتروفی واژن

سندرم GSM به دلیل کاهش تولید استروژن ایجاد می شود. استروژن کم باعث می شود بافت واژن نازک تر، خشک تر و شکننده تر شود و قابلیت ارتجاعی خود را نیز از دست بدهد .

کاهش سطح استروژن ممکن است به دلایل زیر رخ دهد :

• پس از یائسگی
• در طول سال های منتهی به یائسگی
• پس از عمل جراحی برداشتن هر دو تخمدان (یائسگی ناشی از جراحی)
• پس از پرتودرمانی در ناحیه لگن برای درمان سرطان
• پس از شیمی درمانی برای سرطان
• به عنوان یک عارضه جانبی درمان هورمونی سرطان پستان

علائم و نشانه های GSM ممکن است در طول سال های منتهی به یائسگی شروع شود و تا چند سال پس از آن نیز ادامه داشته باشد. البته همه زنان یائسه، آتروفی واژن را تجربه نمی کنند. فعالیت جنسی منظم می تواند به سالم ماندن بافت واژن کمک کند .

تشخیص :

اگر فرد در میان سالی قرار داشته باشد می تواند از پزشک خود بپرسد آیا دوران یائسگی اش آغاز شده است و آیا علائم یائسگی را تجربه می کند (علائمی مانند عدم وجود قاعدگی های منظم، تغییرات خلقی، گرگرفتگی، تعریق شبانه، اختلال در خواب شب) .

اگر فرد در سنین باروری باشد، نکاتی از قبیل دوران شیردهی یا داشتن قاعدگی های نامنظم بررسی می شود، این ها می تواند نشانه کاهش میزان استروژن و یا عدم تعادل در هورمون های زنانه باشد. پزشک سوابق دارویی و جراحی فرد را بررسی خواهد کرد و در مورد داروهای مصرفی فعلی نیز خواهد پرسید .

پزشک بر اساس سن، علائم و سابقه پزشکی به وجود آتروفی واژن مشکوک می شود. برای تایید تشخیص، معاینه لگن انجام می شود تا علائم خشکی، قرمزی و نازک شدن بافت بررسی شود .

اگر فرد یائسه بوده و بعد از نزدیکی دچار خونریزی می شود در این صورت پزشک احتمال سرطان آندومتر (سرطان دیواره رحم) را نیز بررسی خواهد کرد و به این منظور بیوپسی آندومتر انجام خواهد داد. در این روش، بخش کوچکی از بافت و دیواره رحم برداشته و در لابراتوآر مورد بررسی بیشتر قرار می گیرد. پزشک هم چنین ممکن است Pap test (پاپ اسمیر) را در این شرایط انجام دهد .

اگر فرد علائم ادراری داشته باشد ممکن است آزمایش ادارار نیز انجام شود، به این منظور نمونه ادرار جمع آوری شده و مورد آنالیز قرار می گیرد .

تست تعادل اسیدی : در این تست نمونه ای از مایعات واژن جمع آوری می شود و کاغذ شاخص در درون واژن قرار می گیرد و وضعیت تعادل اسیدی واژن چک می شود .

پیشگیری از آتروفی واژن

نمی توان به طور کامل از GSM پیشگیری کرد، اما می توان خطرات ناشی از آن را کاهش داد. فعالیت های جنسی منظم به بهبود سلامت وازن کمک می کند. این فعالیت ها باعث افزایش جریان خون و بهبود سلامت بافت واژن می شود .

اگر سیگاری هستید، لازم است که ترک کنید. سیگار کشیدن باعث کاهش گردش خون می شود و در نتیجه از رسیدن خون کافی به واژن جلوگیری می کند. همچنین مواد شیمیایی در سیگار با استروژن طبیعی در بدن تداخل پیدا می کنند. هر عاملی که باعث کاهش سطح طبیعی استروژن شود بر روی سلامت واژن تاثیر می گذارد .

 

 از علت تا درمان آتروفی واژن

درمان آتروفی واژن

درمان سندرم (GSM) در درجه اول به شیوه های زیر انجام می شود :

سعی کنید از یک مرطوب کننده واژن برای بازگرداندن رطوبت به ناحیه واژن استفاده کنید. ممکن است هر دو یا سه روز نیاز باشد که از این مرطوب کننده ها استفاده کنید. اثرات مرطوب کننده ها عموما کمی طولانی تر از روان کننده ها می باشد .

استفاده از روان کننده تهیه شده بر پایه آب برای کاهش ناراحتی در طول مقاربت مفید است. محصولاتی که حاوی گلیسیرین هستند برای زنانی که به این ماده شیمیایی حساس هستند توصیه نمی شود. زیرا ممکن است سوزش و التهاب به وجود آورد. از وازلین یا سایر محصولات تهیه شده بر پایه روغن و کاندوم های روغنی نیز می توانید استفاده کنید. فقط دقت کنید که همزمان از روغن و کاندوم استفاده نکنید زیرا روغن می تواند کاندوم را پاره کند .

علائم آزاردهنده که با استفاده از روش های بالا بهبود پیدا نمی کنند را می توان با روش های زیر درمان کرد :

کرم های موضعی (واژن) استروژن:

استروژن های موضعی واژینال می توانند جریان خون را بیشتر کرده و در پاره ای مواقع از استروژن های خوراکی نیز بهتر عمل می کنند .

استروژن خوراکی:

استروژن خوراکی وارد کل سیستم بدن شما می شود. به همین دلیل قبل از استفاده از آن ها در مورد معایب و مزایای آن با پزشک مشورت کنید .

استروژن موضعی

درمان استروژن واژینال در اشکال مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. تنها پزشک می تواند بهترین روش را برای شما توصیه کند .

کرم های استروژن واژینال: شما باید این کرم را به طور مستقیم با یک اپلیکاتور و معمولا در هنگام خواب به واژن بمالید. نحوه و میزان استفاده از آن ها نیز به پزشک بستگی دارد. اما به طور معمول از یک بار در روز به مدت 1 تا 3 هفته شروع شده و سپس به یک تا سه بار در هفته می رسد. کرم نسبت به سایر اشکال استروژن واژینال، سریع تر علائم را بهبود می دهند .

حلقه های استروژن واژینال: در این روش از یک حلقه نرم و انعطاف پذیر در بخش بالایی واژن استفاده می شود. حلقه میزان متناسبی استروژن آزاد می کند و نیاز دارد که هر 3 ماه یک بار تعویض شود .

قرص های استروژن واژینال: در این روش قرص های استروژن واژینال در مهبل (واژن) گذاشته می شود. میزان مصرف این قرص ها نیز بستگی به نظر پزشک دارد. به عنوان مثال، گاهی توصیه می شود که در دو هفته اول روزی یک عدد قرص استفاده شود و سپس دو بار در هفته از آن استفاده کنید .

 

با علت تا درمان آتروفی وا ژن آشنا شوید

استروژن درمانی سیستمیک

اگر خشکی واژن با سایر علائم یائسگی مانند گرگرفتگی متوسط یا شدید همراه باشد، پزشک ممکن است قرص، ژل یا حلقه استروژن با دوز بالاتر را توصیه کند. اگر رحم بیمار برداشته شده باشد، همراه با استروژن، پروژسترون نیز تجویز می شود .

سایر درمان ها

محققان در حال پژوهش برای توسعه درمان های دیگر آتروفی واژن هستند. زیرا نگرانی هایی در مورد مقادیر کم استروژن وجود دارد. محققان معتقدند که استروژن به افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان و آندومتر مرتبط است .

آتروفی واژن به همراه سرطان پستان

اگر سابقه سرطان پستان دارید و به آتروفی واژن مبتلا شده اید، معمولا پزشک درمان های زیر را تجویز می کند :

درمان غیر هورمونی: روش های غیر هورمونی مانند مرطوب کننده و روان کننده، اولین درمان انتخابی برای این افراد است .

استروژن واژینال: پس از مشورت با متخصص سرطان (انکولوژیست)، اگر درمان غیر هورمونی علائم شما را بهبود ندارد، ممکن است دوز پایین استروژن واژینال مفید باشد. با این حال، نگرانی هایی در مورد استروژن واژینال مانند خطر ابتلا به سرطان در آینده وجود دارد. به خصوص اگر سرطان پستان حساس به هورمون باشد .

استروژن درمانی سیستمیک: درمان استروژن سیستمیک به طور کلی توصیه نمی شود. به خصوص اگر سرطان پستان به هورمون حساس باشد .

درمان به کمک تغییر در سبک زندگی

اگر در حال تجربه خشکی واژن یا تحریک آن هستید، ممکن است علائمتان به کمک روش های زیر بهبود پیدا کند :

از مرطوب کننده های واژن استفاده کنید .

در طول مقاربت از روان کننده های تهیه شده بر پایه آب استفاده کنید. این کار می تواند ناراحتی ایجاد شده در طول مقاربت را کاهش دهد .

سعی کنید در طول مقاربت بدن خود را بیشتر تحریک کنید. تحریک جنسی می تواند به کاهش علائم خشکی و یا سوزش کمک کند .

طب جایگزین

برخی از داروهای جایگزین نیز برای درمان خشکی واژن و سوزش همراه با یائسگی وجود دارد. اما تعداد کمی از این رویکردها، شواهد بالینی حمایت کننده دارند. طب مکمل و جایگزین در حال پیشرفت است و محققان در حال پژوهش بر روی تعیین فواید و خطرات درمان های مختلف جایگزین برای سندرم تناسلی ادراری یائسگی هستند .

بنابراین توصیه می شود قبل از مصرف هر نوع مکمل گیاهی یا رژیم غذایی برای علائم یائسگی یا آتروفی واژن، حتما با پزشک مشورت کنید. متخصان سازمان غذا و دارو آمریکا معتقدند که همه گیاهان برای درمان آتروفی واژن مناسب نیستند. زیرا برخی از آن ها می توانند با داروهای مصرفی شما تداخل داشته و خطراتی را به وجود آورند .

عوامل خطر ابتلا به این اختلال

برخی عوامل می توانند به سندرم تناسلی ادراری یائسگی (GSM) کمک کنند. این عوامل عبارتند از :

سیگار کشیدن:

سیگار کشیدن بر روی گردش خون اثر می گذارد. در نتیجه واژن و بافت های دیگر اکسیژن کافی دریافت نمی کنند. سیگار کشیدن اثر طبیعی استروژن را نیز در بدن کاهش می دهد. علاوه بر این، زنانی که به طور معمول سیگار مصرف می کنند، یائسگی زودرس را تجربه خواهند کرد .

نداشتن زایمان واژینال (طبیعی):

محققان معتقدند که زنانی که هرگز زایمان طبیعی نداشتند، نسبت به زنانی که زایمان واژینال داشته اند، بیشتر احتمال دارد که به آتروفی واژن مبتلا شوند .

نداشتن فعالیت جنسی:

فعالیت جنسی موجب افزایش جریان خون شده و باعث می شود بافت های واژن بیشتر الاستیکی شوند .

عوارض آتروفی واژن

سندرم ادراری تناسلی یائسگی (GSM) خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش می دهد :

عفونت های واژن:

تغییر در تعادل خاصیت اسیدی مهبل (واژن) موجب می شود زنان بیشتر به عفونت های واژن (واژینیت) مبتلا شوند .

مشکلات ادراری:

تغییرات ادراری مرتبط با GSM می تواند به مشکلات ادراری کمک کنند. با این تغییرات نیاز به ادرار کردن و سوزش ادراری بیشتر می شود. برخی از زنان عفونت های دستگاه ادراری و یا بی اختیاری را تجربه می کنند .

سوالات بیمار از پزشک

زمان مراجعه به پزشک به همراه داشتن لیست سوالات از پزشک بسیار موثر خواهد بود. برخی سوالاتی که در این شرایط از پزشک می پرسید، عبارتند از :

آیا یائسگی باعث بروز این علائم شده است؟

شرایط دیگری ممکن است باعث بروز این علائم شده باشد؟

گزینه های درمانی مناسب برای من چیست؟

این روش درمانی را تا چه مدت باید ادامه دهم؟

عوارض و خطرات مربوط به این روش درمانی کدامند؟

آیا این شرایط ممکن است بدتر شود؟

علاوه بر روش درمانی موجود، چه اقدامات دیگری برای بهبود علائم و پیشگیری از بدتر شدن شرایط می توان انجام داد؟

چه هنگامی باید به دکتر مراجعه کرد
بسیاری از زنان در مورد آتروفی واژینال دچار احساس خجالت یا شرم هستند. در هر حال، آتروفی واژینال یک اختلال شایع است که می توان آن را به روش های مختلف و با نتایج مطلوب درمان کرد .
توصیه های پزشکی در صورت وجود موارد زیر باید در مد نظر قرار گیرد :
- علایم اختلال شدید باشند و با زندگی روزمره تداخل پیدا کنند
- احساس درد در طول مقاربت جنسی که با استفاده از لوبریکانت های واژزینال کاهش پیدا نمی کند
- در صورت وجود خونریزی، سوزش یا ترشح مایعات از مهبل
- در صورت وجود علایم دیگر نظیر تعریق شبانه و گُرگرفتگی

رژیم غذایی و آتروفی واژینال

برخی از راهنمایی های مربوط به رژیم غذایی و مکمل ها به عنوان درمان های جایگزین برای آتروفی واژینال پیشنهاد شده اند. در حال حاضر، شواهد اندکی مبتنی بر تحقیقات علمی حمایت کننده از این ادعاها وجود دارد.
افراد دچار آتروفی واژینال پیش از استفاده از هر گونه مکمل گیاهی یا تغییرات رژیم غذایی باید با پزشک خود مشورت کنند.