شقاق مقعدی یا فیشر چیست و چگونه انرا درمان کنیم

 شقاق مقعدی یا فیشر چیست و چگونه انرا درمان کنیم

پارگیtearing و خراشیدگی و ترک abrasion و زخم در مخرج را شقاق مقعدی یا فیشرآنال گویند. این پارگی سبب اسپاسم(انقباض) اسفنگتر داخلی مخرج می شود و این یکی خود سبب درد و افزایش عمق پارگی بر اثر کاهش خونرسانی به مخرج شده و زخم شدید می شود.

شیوع فیشر مقعدی

از نوزادی تا پیری دیده می شود و کلا بی نهایت شایع است.

علل شقاق | فیشر

معمولا یبوست واسهال طولانی و زور زدن streining زیاد در موقع دفع مدفوع و زایمان و استفاده طولانی از ملین ها عامل شقاق است.
· گاهی فشار داخل کانال مخرج بعلت افزایش فعالیت (تونیسیته) سیستم اسفنکتریک( سیستم کنترل دفع مدفوع) بالا می باشد و در نتیجه خونرسانی به پوست ومخاط مخرج مختل می شود و شقاق ایجاد می شود.
· اختلالات روحی و روانی نیز سبب افزایش تونوسیته سیستم اسفنکتریک شده و گاهی سبب شقاق می شود.

 

علل ناشناخته برای شقاق | فیشر

گاهی در هر حال علتی واضح برای شقاق پیدا نمی شود.

علائم شقاق | فیشر

درد مخرج و خونریزی علائم اصلی آن است. درد مهمترین عامل تشخیصی شقاق مقعدی می باشد این درد در زمان دفع تشدید می شود و نیز دوره ای می باشد یعنی دوره های پی در پی تسکین و عود دارد و درد در هر دوره شدید و طولانی تر می شود تا اینکه دائمی شود.

منحنی زیر درد در نظر داشته باشید. به دلیل تشدید درد در زمان دفع بیمار حتی المقدور از دفع مدفوع امتناع می کند و لذا یبوست تشدیده شده و آن نیز سبب شدید تر شدن زخم شده و چرخه معیوب ایجاد می شود. اگر از شروع اولین درد 6-3 هفته گذشته باشد آنرا شقاق حاد واگر بیشتر باشد آنرا شقاق مزمن گویند و شقاق مزمن اغلب یک حاشیه برجسته در اطراف خود دارد.
شقاق حاد معمولا با درمان طبی و داروی درمان می شود ولی شقاق مزمن اغلب نیازمند جراحی لیزری یا استاندارد است.

خونریزی مقعد در فیشر | شقاق

دفع خون روشن در زمان دفع یا بعداز آن از دیگر علائم شقاق مقعدی است. با دفع مدفوع سیاهرنگ (melena) باید علل دیگری را جستجو نمود.
· ترشحات چرکی می تواند بعلت عفونت ثانویه شقاق ایجاد شود.
· گاهی در حاشیه های برجسته شقاق فیستول کوچکی سبب دفع ترشحات چرکی می شود.
· خارش مخرج گاهی ایجاد می شود ولی وجود آن برای تشخیص ضرورت ندارد.
· گاهی بواسیر(هموروئید) بطور همزمان با شقاق وجود دارد و وجود توام آنها دلیلی برای اقدام جراحی( لیزری با استاندارد) حتی در شقاق حاد می باشد.
· شقاق در ذات خود سرطان زا نیست اما خاصه در بالای 40 سالگی باید وجود همزمان آنها را در نظر داشت.

انواع درمان شقاق

درمان طبی شقاق مقعد

شقاق حاد در50% موارد و شقاق مزمن در 10% موارد با درمان داروئی بهبود می آبد. بطور کلی در شقاق حاد درمان داروئی و در شقاق مزمن درمان جراحی ارجح تر است.

درمان شقاق چند اصل مهم دارد

درمان یبوست- کنترل درد- لگن آب گرم

درمان داروئی شقاق

درمان داروئی شقاق  را با استفاده از رژیم پر فیبر آب فراوان و تحرک بیشتر(ورزش بیشتر) درمان کنید و در صورت لزوم از ملین استفاده کنید.

درد با استفاده از کرم های بیحس کننده زایلوکائین محتوی ضد التهاب مثل کورتیزون خاصه در زمان دفع تسکین داده می شود.

جراحی و عمل با لیزر شقاق یا فیشر

موثرترین روش درمان شقاق مزمن قطع اسفنکتر داخلی است و میزان موفقیت آن 100-95% است.
بطور کلی هر گاه علیرغم درمان طبی درد فیشر بمدت یکماه باقی بماند و یا بعداز بهبود اولیه عود نماید اقدام به جراحی می شود. در صورت درد شدید نیز تصمیم به عمل جراحی سریعتر انجام می شود.

در عمل جراحی شقاق با بیحسی موضعی و بصورت سرپائی در مطب روشهای استاندارد و یا با استفاده از لیزر اقدام به قطع اسفنکتر داخلی در نواحی طرفی می شود و زائده پوستی sentinel pile نیز برداشته می شود. با استفاده از داروهای بیحسی کننده طولانی اثر بیمار می تواند بلافاصله به محل کار خود مراجعه نماید. اکثر بیماران بهبود فوری درد را تجربه می کنند ولی تا چند روز بعد از آن درد حاصله را می توان با مصرف مسکن کنترل نمود.

دستورات بعد از عمل فیشر:

1- رژیم پرفیبر
2- استفاده از ملین در صورت لزوم
3- مسکن
4- آنتی بیوتیک
5- پیاده روی و استحمام و نیز رانندگی بلامانع است.

مزایای درمانو جراحی شقاق (فیشر) مقعدی با لیزر

• • 1) نیازی به بستری در بیمارستان و گرفتن بیهوشی عمومی یا بی حسی نخاعی که یکی از علل ترس بیماران است نداشته ومتعاقب آن نیازی به استراحت چند روزه در منزل که از ضروریات جراحی سنتی است را ندارند و از روز بعد از عمل میتوانند به سرکار خود بازگردند زیرا بیمار بیهوشی نگرفته ودرد زیادی بعد از عمل ندارد.
  • 2) نیازی به پانسمان داخلی (توپی یا تامپون)ندارد که معمولا در جراحی سنتی اجباری و خارج کردن آن بسیار دردناک است .
  • 3)عمل معمولا در مطب انجام و بیمار بعد از عمل مرخص ومیتواند بعد از عمل تغذیه معمولی و دفع مدفوع داشته باشد در حالی که در جراحی سنتی اصل برعدم تغذیه حداقل برای24ساعت وسپس تغذیه با سوپ برای به تاخیر انداختن دفع برای مدت چند روزمی باشد.
  • 4) درد بعد از عمل با لیزر نسبت به جراحی سنتی بسیارکمتر و میزان خونریزی نیزکمتر است همچنین میزان عود کمتر است.
  • 5)انتقال عفونت های خطرناک مثل هپاتیت که در جراحی سنتی محتمل است درعمل با لیزر وجود ندارد.
  • 6)بر خلاف تصور عموم لیزر در هر مرحله ای حتی مراحل پیشرفته هموروئید وغیرو کارآیی دارد و حتی درمورد بیماران با سن بالا و مشکلات دیابتی-کبدی-کلیوی وبیماران قلبی که داروهای رقیق کننده خون مصرف می کنند قابل انجام است.

 

عوامل مستعد کننده بیماریهای نشیمنگاه: گذشته از عوامل ارثی و ژنتیکی مهمترین عامل تغییر در نوع دفع مدفوع بصورت یبوست یا اسهال شدید می باشد که هر دو این حالت ها منجر به صدمه به ناحیه آنوس ونهایتا ایجاد بیماری میشود.اما علت یبوست چه میتواند باشد.مهمترین عامل تغییر در شیوه زندگی و رفتن به سمت بی تحرکی است همچنین عدم استفاده از مواد غذایی فیبردار و به جای آن استفاده از غذاهای چرب و سرخ شدنی مثل فست فود ها است