چطور سرطان پروستات را تشخیص دهیم

سرطان پروستات سرطانی است که در پروستات مردان روی می دهد. این غده گردویی شکل و کوچک می باشد و مایع منی را که در تغذیه و انتقال اسپرم ها نقش دارد، تولید میکند.

سرطان پروستات یکی از شایع ترین انواع سرطان ها در مردان می باشد.این سرطان به آرامی رشد می کند و در ابتدا محدود به درون خود غده ی پروستات است ، محلی که امکان ایجاد خطرات جدی برای فرد ندارد. البته برخی از انواع سرطان های پروستات به آرامی رشد می کنند و ممکن است به اندک درمان پاسخ دهد یا حتی نیاز به درمان نداشته باشند، این در حالی است که انواع دیگر، مهاجم هستند و می توانند به سرعت گسترش یابند.

سرطان پروستات اگر زودتر تشخیص داده شود یعنی وقتی که محدود به غده پروستات است، شانس درمان موفقیت آمیز آن بیشتر است.

نشانه های سرطان پروستات

سرطان پروستات در مراحل اولیه رشد خود ممکن است علایم و نشانه ای از خود بروز ندهد. اما اگر بیماری پیشرفت زیادی داشته باشد ممکن است باعث بروز نشانه هایی شود به عنوان مثال:

• ادرار دردناک
• کاهش فشار در جریان خروجی ادرار
• وجود خون در منی
• درد در ناحیه کلیه
• درد استخوان
• اختلال در نعوظ

مراجعه به پزشک

اگر در شما علایم و نشانه های بیماری مشاهده شد به طوری که شما را نگران کرده است به یک پزشک مراجعه کنید.

بحثی پیرامون مزایا و معایب غربالگری برای سرطان پروستات وجود دارد که سازمان های پزشکی نظرات متفاوتی نسبت به این موضوع دارند. شما می بایست با پزشک خود در راستای این موضوع مشورت کنید تا بهترین تصمیم را برای خود اخذ نمائید.

علت بروز سرطان پروستات

علل سرطان پروستات به طور واضح مشخص نیست. پزشکان معتقدند که سرطان پروستات زمانی ایجاد می شود که بعضی از سلول های پروستات فرد غیرطبیعی شوند. جهش در DNA سلول های غیر طبیعی باعث می شود تا سلول ها بسیار سریعتر از سلول های عادی رشد و تقسیم شوند. در حالی که سلول های سالم می میرند سلول های سرطانی ادامه حیات می دهند. تجمع سلول های غیر طبیعی، شکل تومور به خود می گیرند و می توانند با رشد خود بافت اطراف را مورد تهاجم قرار دهند. بعضی از سلول های غیر طبیعی می توانند به سمت دیگر اعضای بدن رها شده و گسترش یابند (متاستاز).

عوامل خطر آفرین سرطان پروستات

عواملی که می توانند خطر ابتلای شما به سرطان پروستات را افزایش دهند شامل:

# سن بالا

با افزایش سن، خطر ابتلای شما به سرطان پروستات نیز افزایش می یابد.

# سیاه پوست بودن

مردان سیاه پوست نسبت به سایر افراد از نژاد های دیگردر خطر ابتلای بیشتری هستند. در مردان سیاه پوست احتمال اینکه سرطان پروستات مهاجم و پیشرونده باشد بیشتر است که البته علت این امر مشخص نیست .

# سابقه ی خانوادگی سرطان های پروستات و سینه

اگر مردی از خانواده شما دچار سرطان پروستات باشد خطر ابتلای شما نیز افزایش می یابد. اگر شما سابقه ی خانوادگی از ژن هایی که خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهند (BRCA1 یا BRCA2 ) داشته باشید یا سابقه ی خانوادگی قوی از سرطان سینه را دارید ،خطر ابتلا به سرطان پروستات بالا می رود.

# چاقی

مردان چاق که سرطان پروستات دارند به احتمال قوی از بیماری پیشرفته تری برخوردار هستند که درمان آن نیز مشکل تر می باشد.

عوارض سرطان پروستات

عوارض سرطان پروستات و راه های درمان آن شامل:

# سرطان گسترش یافته (متاستاز)

 سرطان پروستات می تواند به اندام های مجاور گسترش یابد ، مثلا به مثانه ، یا اینکه از طریق سیستم گردش خون یا لنف به سمت استخوان ها یا دیگر اندام ها انتشار یابد. سرطان پروستاتی که به استخوان ها گسترش یافته می تواند موجب درد یا شکستگی استخوان گردد. برای بار اول که سرطان به مناطق دیگر بدن پیش رفته است ، ممکن است هنوز توسط پاسخی که بدن می دهد درمان یا کنترل گردد ، اما احتمال اینکه درمان قطعی صورت گیرد پایین است.

# بی اختیاری

هم سرطان و هم درمان پروستات می تواند سبب بی اختیاری ادرار گردد. درمانی که برای بی اختیاری انجام می شود بسته به نوع و شدت آن متفاوت است و احتمال دارد به مرور زمان بهبود پیدا کند. انتخاب شیوه ی درمان ممکن است شامل دارو ، کاشت اسفنکتر کمنوعی و یا جراحی باشد.

# اختلال در نعوظ

این اختلال می تواند در اثر خود سرطان یا درمان آن باشد ، که شامل جراحی ، پرتودرمانی و هورمون درمانی است. داروها ، دستگاه وکیوم که در بازیابی به نعوظ کمک می کنند و جراحی در درمان اختلال نعوظ دردسترس می باشد.

 

آمادگی برای ویزیت

اگر در خود علایم و نشانه های بیماری را مشاهده کردید که شما را نگران کرد، فرایند درمان خود را با ویزیت پزشک متخصص کلیه و مجاری ادررای تناسلی (ارولوژیست) شروع کنید. اگر سرطان پروستات در شما تشخیص داده شد، در صورت نیاز ممکن است به یک متخصص سرطان (اونکولوژیست) یا یک متخصصی که از پرتو درمانی جهت درمان سرطان پروستات استفاده می کند(رادیو انکولوژیست) ارجاع داده شوید.

برای اینکه مراجعه آگاهانه ای به پزشک داشته باشید و موضوعی برای شما پوشیده نماند، آمادگی قبل از مراجعه ایده ی خوبی برای فرد می باشد. در اینجا اطلاعاتی در خصوص کمک به آماده کردن شما و سطح انتظارات تان از پزشک ارائه می شود:

چه کاری از عهده ی شما برمی آید؟

• آگاه شدن از هرگونه محدودیت: در زمان ویزیت پزشک ، اطمینان حاصل کنید هر چیزی را که در طول دوره ی درمان نیاز به انجام دادنش دارید (مانند پرهیز غذایی)، از وی بپرسید.
• هرگونه علایمی را که تجربه کرده اید یادداشت کنید: شامل هر گونه علایمی که به نظر شما به موضوع بیماری تان بی ربط است را در ملاقات تان با پزشک مطرح کنید. اطلاعات کلیدی راجع به خودتان را یادداشت کنید ، که شامل استرس های عمده و تغییراتی در زندگی تان که به تازگی رخ داده اند. شما می بایست لیستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل هایی را که مصرف می کنید تهیه کنید.

به هنگام مراجعه به پزشک یکی از اعضای خانواده یا یک دوست را همراه خود ببرید. بعضی مواقع به یاد آوردن تمام اطلاعات که برای ارائه به پزشک آماده کرده اید مشکل است. کسی که همراه شماست ممکن است بعضی اطلاعات فراموش شده را یاد آوری کند.

• یاداشت کردن سوالاتی که قرار است از دکتر پرسیده شود: زمان ملاقات شما با دکترتان محدود است ، بنابراین از پیش آماده کردن لیستی از سوالات می تواند در استفاده از وقت محدودتان در حضور پزشک کمک تان کند. سوالات تان را بر اساس اهمیت شان الویت بندی کنید تا به ترتیب پایان یابند.

برای سرطان پروستات بعضی از سوالات اساسی که می توانید از پزشک بپرسید شامل:

• آیا من سرطان پروستات دارم؟
• میزان و وسعت سرطان پروستات من چقدر است؟
• آیا سرطان پروستات من از خود پروستات گذشته است؟
• نمره گلیسون من چند است؟
• سطح آنتی ژن خاص پروستات PSA من در چه حدی است؟
• آیا من به آزمایشات دیگری هم نیاز پیدا خواهم کرد؟
• حق انتخاب من برای درمان های مختلف کدام ها هستند؟
• راه درمانی که به نظر شما(پزشک) بهتر باشد برای بنده وجود دارد؟
• آیا من اکنون به درمان سرطان نیاز دارم ، یا اینکه امکان آن وجود دارد که صبر کنم؟
• اثرات جانبی بالقوه ی هر یک از راه های درمان چیسیت؟
• شانس من برای بهبود سرطان من با درمان چقدر است؟
• اگر شما در وضعیت من دوست یا عضو خانواده ای داشتید ،چه توصیه ای به وی می کردید؟
• آیامن باید به متخصص دیگری هم مراجعه کنم؟ هزینه ی ان چقدر خواهد شد؟ و بیمه چقدر از این هزینه ها را پوشش خواهد داد؟
• آیا شما بروشور یا برگه ای که به درد من بخورد می توانید به من بدهید؟ و شما چه سایت اینترنتی را به بنده پیشنهاد می کنید؟

علاوه بر سوالاتی که از قبل برای پرسش از پزشک آماده کرده اید ،در پرسیدن دیگر سوالاتی که ممکن است به ذهن تان خطور کند تردید نکنید.

# ازپزشک خود چه انتظاراتی دارید؟

پزشک شما احتمالا چند سوال از شما خواهد پرسید . آمادگی شما برای جواب دادن اجازه خواهد داد تا از وقت پیش رو برای پوشش دادن سوال های دیگری که از شما می شود استفاده شود.

# پزشک شما ممکن است چه بپرسد؟

• اولین علایم را شما چه زمانی تجربه کرده اید؟
• علایم شما به صورت مداوم است یا گاه و بیگاه برایتان اتفاق می افتد؟
• شدت علایم شما در چه حدی است؟
• چه چیزی (هر چیزی) به ظاهر علایم شما را فروکش می دهد؟
• چه چیزی (هر چیزی) علایم شما را بدتر می کند؟

آزمایشات و تشخیص ها 

# غربال گری برای سرطان پروستات

اینکه تست سلامت مردان بی هیچ نشانه ای از سرطان پروستات انجام شود جای بحث دارد. برخی از پزشکان با مسئله ی غربالگری و اینکه آیا مفید واقع میشود یا نه مخالف اند.

بعضی از پزشکان به مردان در ۵۰ سالگی توصیه به غربالگری می کنند ، و برای مردانی که عوامل خطر را دارا می باشند این کار در ۴۰ سالگی توصیه می شود. از طرفی برخی پزشکان نظری مخالف نسبت به انجام غربالگری دارند.

با پزشک خود درباره ی شرایط خاص خود و فواید و خطرات غربالگری بحث کنید. با یکدیگر می توانید تصمیم بگیرید که آیا غربالگری برای شما مفید است یا خیر.

تست های غربالگری پروستات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• معاینه پروستات با انگشت از طریق مقعد(DRE): پزشک برای انجام DRE دستکش می پوشد و با چرب کردن انگشت خود آن را به داخل راست روده شما فرو می برد تا پروستات شما را لمس و معاینه کند، چرا که پروستات نزدیک راست روده می باشد. اگر پزشک هر چیز غیر طبیعی را در بافت، شکل، و یا قوام پروستات شما پیدا کند ، ممکن است به تست های بیشتری نیاز داشته باشید.

• تست آنتی ژن خاص پروستات (PSA): یک نمونه ی خون از سیاه رگ دست شما گرفته می شود و برای اندازه گیری میزان PSA در خون آزمایش می شود. PSA ماده ای است که به طور طبیعی توسط غده ی پروستات تولید می شود. مقدار PSA کمتر از۴ طبیعی تلقی می شود. البته بالاتراز حد طبیعی بودن PSA الزاما به معنی سرطان پروستات نیست و علل دیگری مثل عفونت، التهاب، بزرگی خوش خیم پروستات، احتباس ادراری، سوند گذاری، انزال نیز می توانند PSA را تا حدی بالا ببرند.

PSA همراه با DRE می توانند در تشخیص سرطان در مراحل اولیه کمک کند. اما مطالعات از اینکه آیا این تست ها خطر مرگ ناشی از سرطان پروستات را کاهش داده اند یا خیر موافق نیستند. به همین خاطر است که هنوز پیرامون غربالگری سرطان پروستات بحث و اختلاف نظر وجود دارد.

تشخیص سرطان پروستات

اگر نکته غیر طبیعی در تست های DRE یا PSA یافت شد، پزشک شما ممکن است آزمایشاتی تجویز کند تا مشخص شود که آیا شما سرطان دارید یا خیر؟ همانند:

# سونوگرافی

اگر تست های دیگر احتمال سرطان را ازفزایش داد ، پزشک شما ممکن است از سونوگرافی از طریق راست روده (ترانس رکتال) استفاده کند تا پروستات شما را بیشتر مورد ارزیابی قرار دهد. یک میله ی کوچک در شکل و اندازه ی یک سیگار، در راست روده ی شما قرار داده می شود. این میله از امواج صوتی برای ایجاد یک تصویر از غده ی پروستات شما استفاده می کند.

# نمونه گیری از بافت پروستات

اگرنتایج تست های اولیه احتمال سرطان پروستات را بدهند، پزشک شما پیشنهاد می دهد که می بایست از سلول های پروستات شما نمونه گرفته شود. (بیوپسی پروستات). بیوپسی پروستات اغلب با استفاده از یک سوزن نازک انجام می شود که برای نمونه گیری از بافت در داخل پروستات فرو می رود. نمونه بافت در آزمایشگاه آنالیز می شود تا تعیین شود که آیا سلول های سرطانی وجود دارند یا خیر؟

# تعیین اینکه آیا سرطان پروستات فرد تهاجمی است یا خیر؟

بعد از اینکه بیوپسی مشخص کرد که شما سرطان دارید، گام بعدی تعیین میزان تهاجمی بودن سلول های سرطانی است(درجه یا گرید). در آزمایشگاه یک پاتولوژیست نمونه ی سلول های سرطانی شما را بررسی می کند تا تعیین کند که چقدر سلول های سرطانی با سلول های سالم فرق دارند؟ درجه ی بالاتر نشان می دهد که سرطان شما تهاجمی تر است و احتمالا به سرعت گسترش می یابد.

متداول ترین شاخصی که برای ارزیابی درجه تهاجم سلول های سرطان استفاده میشود نمره ی گلیسون نامیده میشود. نمره گلیسون شامل دو عدد می باشد که حداقل آن ۲ (سرطان فاقد تهاجم ) و حداکثر آن ۱۰ (سرطان به شدت مهاجم) می باشد.

# تعیین میزان گسترش سرطان

برای بار اول که تشخیص سرطان داده شد ، پزشک شما در جهت تعیین اندازه و میزان گسترش (مرحله) سرطان وارد عمل می شود. اگر پزشک شک کند که سرطان شما از محدوده ی بافتی پروستات گذشته است ، آزمایشات تصویر برداری همچون موارد زیر برای شما درخواست می شود:

• اسکن استخوان
• سونوگرافی
• سی تی اسکن (CT)
• ام . آر . آی
• اسکن توموگرافی تابش پوزیترون(PET)

فرد بیمار لازم نیست همه ی این تست ها را انجام دهد. پزشک تعیین خواهد کرد که کدام تست ها با توجه به وضعیت فعلی تان برای شما مناسب است. در اولین تستی که به طور کامل انجام می شود ،پزشک درجه سرطان را تعیین خواهد کرد. این اقدامات تشخیصی در انتخاب روش درمانی به شما کمک می کند.

درجه بندی میزان وخامت سرطان پروستات

# درجه ۱

این درجه دلالت بر سرطان در مراحل رشد اولیه اش می کند به طوری که هنوز محدود به ناحیه ی کوچکی در خود پروستات است. در این وضعیت سلول های سرطانی زیر میکروسکوپ بدون تهاجم مشاهده می شود.

# درجه ۲

سرطان در این درجه شاید هنوز کوچک باشد اما ممکن است سلول های سرطانی در هنگام مشاهده در زیر میکروسکوپ تهاجم داشته باشند. یا اینکه سرطانی که در این وضع وخامت قرار دارد ممکن است نسبت به نوع درجه یک بزرگتر باشد ویا شاید رشد کرده وهر دوسمت غده ی پروستات را درگیر سازد.

# درجه ۳

سرطان به خارج از غده ی پروستات و به کیسه های منی و یا بافت های اطراف پخش گردیده است.

# درجه ۴

سرطان به قدری رشد کرده که به اندام های اطراف همچون مثانه یا غدد لنفاوی و یا به بافت های دوردست مثل استخوان ها، ریه یا دیگر اندام ها سرایت کرده است.